Έχω τροφική δυσανεξία ή αλλεργία;

  Πολλές φορές υπάρχει σύγχυση όταν ένα τρόφιμο μας δημιουργεί προβλήματα κατά την κατανάλωση του και ανάλογα με τα συμπτώματα που παρατηρούμε είτε στο δέρμα ή στο έντερο ή σε άλλα όργανα του σώματος πρέπει να γνωρίζουμε αν έχουμε δυσανεξία ή είμαστε αλλεργικοί τελικά στο τρόφιμο αυτό για να μπορούμε και να το αντιμετωπίσουμε.

Τι είναι η τροφική δυσανεξία;

Η τροφική δυσανεξία είναι δυσμενής αντίδραση σε ένα τρόφιμο ή σε συστατικό του τροφίμου. Η αντίδραση αυτή θα ξανασυμβεί όταν σε κάποια άλλη χρονική στιγμή καταναλωθεί από το ίδιο άτομο το ίδιο τρόφιμο.

Ποια είναι τα αίτια της τροφικής δυσανεξίας;

Η τροφική δυσανεξία μπορεί να αναφέρεται σε δυσανεξία τόσο σε φυσικές ουσίες όσο σε πρόσθετες ουσίες σε κάποιο τρόφιμο. Η προδιάθεση και ευαισθησία είναι διαφορετική για το κάθε άτομο. Οι παράγοντες που ευθύνονται είναι γενετικοί και περιβαλλοντικοί.

• Ενζυμικές ανεπάρκειες. Η ανεπάρκεια ή η μερική έλλειψη ενός ενζύμου προκαλεί τροφική δυσανεξία. Για παράδειγμα η ανεπάρκεια της λακτάσης (δυσανεξία στη λακτόζη) κ.α.
• Φαρμακολογικές επιδράσεις ορισμένων τροφών όταν αυτές καταναλώνονται σε μεγάλες ποσότητες. Για παράδειγμα έχουμε ουσίες όπως είναι οι ξανθίνες που βρίσκονται στον καφέ, τσάι, σοκολάτα προκαλούν αγγειοσύσπαση. Επίσης η τυραμίνη που περιέχεται στα τυριά, η τρυπταμίνη που υπάρχει στο κόκκινο κρασί, η σεροτονίνη που υπάρχει για παράδειγμα στις μπανάνες σε μεγάλες ποσότητες μπορούν να προκαλέσουν ημικρανίες, ερυθρότητα στο πρόσωπο κ.α.
• Η μόλυνση του περιβάλλοντος και των υπόγειων υδάτων από βαρέα μέταλλα.
• Η ανεξέλεγκτη χρήση φυτοφαρμάκων μολύνει τα τρόφιμα.
• Τα συντηρητικά και γενικά τα πρόσθετα των τροφίμων όπως για παράδειγμα οι χρωστικές ουσίες ή τα νιτρικά άλατα που χρησιμοποιούνται για την συντήρηση των κρεατοσκευασμάτων.
• Τα γενετικά τροποποιημένα τρόφιμα μπορεί να προκαλέσουν αντιδράσεις διαφόρων τύπων στον ανθρώπινο οργανισμό λόγω ουσιών που περιέχουν οι οποίες μπορεί να διεγείρουν το ανοσοποιητικό μας σύστημα.

Ποια είναι τα συμπτώματα;

Τα συμπτώματα της δυσανεξίας εξαρτώνται από την ποσότητα και το είδος της τροφής, τη φυσική και ψυχική κατάσταση και κάποιες φορές από το συνδυασμό των τροφών και της ώρας της ημέρας. Η δυσανεξία στις τροφές δεν προκαλεί κάποια άμεση αντίδραση όταν το άτομο καταναλώσει μια τροφή στην οποία έχει ευαισθησία. Τα συμπτώματα εμφανίζονται αργά και σταδιακά, συνήθως αρκετές ώρες μετά από την κατανάλωση της τροφής.Η δυσανεξία συνήθως εμφανίζει διάφορα συμπτώματα που εκδηλώνονται σε διάφορα μέρη του σώματος:

• Στο δέρμα εκζέματα, εξανθήματα κ.α.
• Τις περισσότερες φορές επηρεάζεται και το αναπνευστικό σύστημα Π.χ. δυσκολία στην αναπνοή, άσθμα κ.α.
• Το νευρικό σύστημα επηρεάζεται. Παρατηρούνται ημικρανίες, υπερκινητικότητα κ.α.
• Στο γαστρεντερικό σύστημα έχουμε διάρροιες, κολικούς του εντέρου, εμετούς κ.α.

Οι τροφές που μπορούν να προκαλέσουν τροφικές δυσανεξίες είναι:

• Το γάλα της αγελάδας και τα προϊόντα του.
• Το αυγό και τρόφιμα που περιέχουν αυγά.
• Οι ξηροί καρποί, κυρίως τα φιστίκια.
• Τα ψάρια και τα θαλασσινά
• Ο καφές ή το τσάι κ.α.
• Κρεατοσκευάσματα π.χ. μπέικον, λουκάνικα.

Τα κυριότερα είδη τροφικής δυσανεξίας είναι:

1) Δυσανεξία στη λακτόζηΟ δισακχαρίτης λακτόζη υδρολύεται από το ένζυμο λακτάση που βρίσκεται στο τοίχωμα του λεπτού εντέρου σε δύο μικρότερα μόρια τη γλυκόζη και τη γαλακτόζη. Η πλήρης ή μερική έλλειψη του ενζύμου προκαλεί τη δυσανεξία στη λακτόζη με κύρια συμπτώματα φουσκώματα στο έντερο, αέρια και πόνους στην κοιλιά. Γενικά η λακτόζη βρίσκεται μόνο στο γάλα (ανθρώπινο, πρόβειο, αγελαδινό κ.α.). Όμως με την πάροδο της ηλικίας το έντερο μας δεν παράγει ικανοποιητικές ποσότητες του ενζύμου αυτού. Ανεκτό γίνεται τότε το γάλα μόνο σε μικρές ποσότητες.Τροφές που επιτρέπονται σε άτομα με δυσανεξία στη λακτόζη:

• Γάλα χωρίς λακτόζη
• Παράγωγα γάλακτος όπως γιαούρτι, ξινόγαλα,
• Τυριά λευκά και κίτρινα.
• Επίσης κυκλοφορούν στην αγορά γάλατα χωρίς λακτόζη και φυτικά όπως το γάλα σόγιας. Το γάλα αμυγδάλου είναι ένα ακόμα υποκατάστατο γάλακτος που παρέχει πλήθος βιταμινών και ασβέστιο.
• Πολλές φορές μια μικρή ποσότητα γάλακτος (περίπου 1 φλιτζάνι) με δημητριακά είναι καλύτερα ανεκτή.

2) Δυσανεξία στη γλουτένηΗ δυσανεξία στη γλουτένη ή κοιλιοκάκη, προκαλείται από την ευαισθησία του ατόμου στη γλιαδίνη που είναι πρωτεϊνικό κλάσμα της γλουτένης και το οποίο απαντάται σε όλα σχεδόν τα δημητριακά. Γι αυτό το λόγο αποκλείονται από τη δίαιτα όλα τα δημητριακά που περιέχουν τη γλουτένη. Δεν πρέπει να περιλαμβάνονται προϊόντα κριθαριού, βρώμης, σιταριού διότι και μικρή ποσότητα γλουτένης μπορεί να δημιουργήσει διάρροιες, απώλεια βάρους, αναιμίες και άλλες σοβαρές επιπτώσεις στην υγεία του ατόμου.Τροφές που πρέπει να αποφεύγουν άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη:

• Το σιτάρι και τα προϊόντα του. Το αλεύρι από σιτάρι, το σιμιγδάλι, ζυμαρικά, πληγούρι, κέικς, δημητριακά πρωινού κ.α.
• Βρώμη και προϊόντα από βρώμη όπως τα μπισκότα από βρώμη.
• Κριθάρι, π.χ. κριθαρένια παξιμάδια.
• Σίκαλη.
• Έτοιμες σάλτσες π.χ. σάλτσα σόγιας.
• Έτοιμα φαγητά και γλυκά που περιέχουν παράγωγα σίτου, όπως έτοιμες σούπες, παγωτά κ.α.
• Μουστάρδα και μπέικιν πάουντερ μπορεί να περιέχουν αλεύρι σίτου.
• Προϊόντα στη σύσταση των οποίων περιλαμβάνεται άμυλο ή φυτικό άμυλο.
• Μπύρα

Τροφές που επιτρέπονται σε άτομα με δυσανεξία στη γλουτένη:

• Άλευρα χωρίς γλουτένη και αυτά είναι άλευρα από ρύζι και προϊόντα του π.χ. ρυζογκοφρέτες, κρέμες από ρυζάλευρο.
• Άλευρα από καλαμπόκι και προϊόντα, π.χ. κορν φλάουερ, κορν φλέικς, γκοφρέτες καλαμποκιού κ.α.
• Άλευρα από σόγια και προϊόντα π.χ. ψωμί από σόγια κ.α.
• Άλευρα από πατάτα και προϊόντα τους.

Πότε έχω τροφική αλλεργία και ποια είναι η διαφορά της με την τροφική δυσανεξία;

Η τροφική αλλεργία προκαλείται από την υπερβολική αντίδραση του ανοσοποιητικού μας συστήματος σε κάποιο ή κάποια αλλεργιογόνα τρόφιμα, ενώ τα συμπτώματα είναι συνήθως άμεσα, ήπια και σε σπάνιες μόνο περιπτώσεις πολύ σοβαρά για την υγεία μας. Ακόμη και σε λήψη ελάχιστης ποσότητας της αλλεργιογόνου ουσίας, το άτομο εκδηλώνει αλλεργία. Επομένως είναι και απαραίτητη η απομάκρυνση της τελείως από την καθημερινή διατροφή του. Σε αντίθεση με την τροφική αλλεργία, η τροφική δυσανεξία μπορεί να εκδηλωθεί και μετά από ώρες χωρίς όμως σοβαρά προβλήματα υγείας.

Αλλεργιογόνες τροφές θεωρούνται κυρίως τα αυγά, οι πρωτεΐνες γάλακτος, τα ψάρια ή θαλασσινά, τα δημητριακά, η σόγια και οι ξηροί καρποί (κυρίως τα φιστίκια).

Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του ατόμου που ο οργανισμός του δεν ανέχεται το γάλα. Μετά από ειδικές ιατρικές εξετάσεις διαπιστώνεται αν πρόκειται για αλλεργία ή δυσανεξία στο γάλα. Ή θα είναι αλλεργικός στην καζεΐνη του γάλακτος ή θα έχει δυσανεξία στη λακτόζη. Στην πρώτη περίπτωση, θα πρέπει να αποκλείσει τελείως την πρωτεΐνη του γάλακτος από τη διατροφή του ενώ στη δεύτερη περίπτωση θα χρειαστεί απλά να περιορίσει στην αρχή την κατανάλωση του γάλακτος με λακτόζη και να αρχίσει πάλι να το καταναλώνει σε μικρές ποσότητες και τα προτίμηση όχι μόνο του, π.χ. με δημητριακά πρωινού.

Πως αντιμετωπίζουμε τις τροφικές δυσανεξίες:

• Περιορίζουμε για λίγο διάστημα την κατανάλωση των τροφών στις οποίες παρουσιάζουμε δυσανεξία και μετά τις προσθέτουμε στο καθημερινό διαιτολόγιο σε μικρές ποσότητες σταδιακά.
• Προσέχουμε τον συνδυασμό τροφίμων και την κατανάλωση μεγάλων γευμάτων.
• Περιορίζουμε την κατανάλωση βιομηχανοποιημένων προϊόντων που είναι αιτία πολλές φορές για πρόκληση τροφικής δυσανεξίας.
• Προσοχή κατά το διάστημα χορήγησης φαρμακευτικών σκευασμάτων διότι επιδρούν στην πρόκληση τροφικών δυσανεξιών.
• Προσοχή στην ψυχολογική κατάσταση στην οποία βρισκόμαστε και καταναλώνουμε τρόφιμα γι αυτό και η γενική σύσταση είναι να αποφεύγουμε να γευματίσουμε την ώρα που είμαστε ψυχολογικά φορτισμένοι, αγχωμένοι, λυπημένοι ή νευριασμένοι.