Τροφές – σύμμαχοι των δοντιών μας

Η δύναμη των γονιδίων δεν είναι δυνατόν να μην επηρεάζει και την υγεία και την αντοχή των δοντιών μας. Γεννιόμαστε και μεγαλώνουμε μεταφέροντας την προδιάθεση για ένα ωραίο χαμόγελο ή για δόντια που θα αντέξουν να μασάνε σίδερα!   Παρόλα αυτά γνωρίζουμε και την επίδραση του περιβάλλοντος στο πέρασμα του χρόνου. Η γερή οδοντοστοιχία για να διατηρηθεί πρέπει να τη φροντίζουμε καθημερινά. Παράγοντες όπως η κακή διατροφή, το κάπνισμα, ο ελλιπής καθαρισμός των δοντιών, διάφορες χρόνιες παθήσεις όπως ο σακχαρώδης διαβήτης επιδρούν αρνητικά στην υγεία των δοντιών.

Η διατροφή παίζει έναν από τους σημαντικότερους ρόλους στη διατήρηση της υγείας των δοντιών και των ούλων. Συμβάλλει καθοριστικά από την παιδική ηλικία και μάλιστα από την πρώτη στιγμή που εμφανίζεται στα βρέφη το πρώτο δοντάκι. 

Οι βασικοί διατροφικοί κανόνες είναι: 

• Ο πρώτος κατηγορούμενος είναι η ζάχαρη για την οποία τρελαίνονται όχι μόνο μικροί και μεγάλοι αλλά και τα βακτήρια που ζουν μέσα στο στόμα και όταν δουν τη ζάχαρη κάνουν πάρτι! Την καταβροχθίζουν και παράγουν ένα οξύ προκαλώντας την τερηδόνα η οποία καταστρέφει το σμάλτο των δοντιών. Ο οργανισμός μας από μόνος του έχει άμυνες, όπως είναι το σάλιο που είναι αλκαλικό και καταστρέφει το οξύ που παράγεται. Όμως δεν φτάνει μόνο το σάλιο για να εμποδίσει την ανάπτυξη της τερηδόνας. Η ζάχαρη μπορεί να κάνει τη ζημιά της όταν καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες καθημερινά, αλλά και όταν παραμένει για ώρες στο στόμα. Για παράδειγμα όταν πίνουμε τον γλυκό καφέ μας μονορούφι διατρέχουμε λιγότερο κίνδυνο από ότι όταν τον πίνουμε γουλιά-γουλιά για αρκετή ώρα διότι το δόντια έρχονται σε επαφή με τη ζάχαρη για αρκετό χρονικό διάστημα. Ως υποκατάστατο ζάχαρης που δεν προκαλεί τερηδόνα είναι η ξυλιτόλη η οποία δεν συγκαταλέγεται στις τεχνητές γλυκαντικές ουσίες και χρησιμοποιείται στις βιομηχανία τροφίμων π.χ. τσίχλες χωρίς ζάχαρη. Είναι μια καλή συνήθεια να μασάμε τσίχλα χωρίς ζάχαρη μετά το γεύμα διότι λειτουργεί σαν καθαριστικό. Μια πολύ καλή λύση είναι η μαστίχα Χίου που έχει και αντιοξειδωτικές ιδιότητες.

• Επίσης η επαρκής πρόσληψη βιταμινών επηρεάζει σημαντικά την ανάπτυξη των δοντιών καθώς και την υγεία των ούλων. 

1.       Λιποδιαλυτές βιταμίνες: 

• Βιταμίνη Α 

Η βιταμίνη Α συμβάλλει στο σχηματισμό των δοντιών.       Τροφές πλούσιες σε βιταμίνη Α είναι τα καρότα, το μαρούλι, τα κολοκυθάκια, το συκώτι κ.α.

• Βιταμίνη D

Βοηθάει στην εναπόθεση ασβεστίου και φωσφόρου όχι μόνο στα οστά αλλά  και στα δόντια. Τη βρίσκουμε κυρίως στο γάλα και στα γαλακτοκομικά προϊόντα, στο συκώτι, στα αυγά, στα ψάρια. Σχηματίζεται όπως γνωρίζουμε ακόμα και στο δέρμα όταν αυτό εκτίθεται στην ηλιακή ακτινοβολία. 

 2.      Υδατοδιαλυτές βιταμίνες:

• Βιταμίνη C 

Είναι η πιο δημοφιλής από τις υδατοδιαλυτές βιταμίνες και ο ρόλος της στην υγεία των δοντιών και ούλων είναι αρκετά σημαντικός. Βοηθάει στην επούλωση των πληγών στο στόμα και δεν ματώνουν τα ούλα. Επίσης βοηθάει στην απορρόφηση του ασβεστίου από τα δόντια. Βρίσκεται κυρίως στα φρούτα (εσπεριδοειδή, φράουλες, ακτινίδια), στα πράσινα λαχανικά, στις κίτρινες και κόκκινες πιπεριές κ.α. Δεν είναι τυχαίο που μετά το γεύμα πολλοί πίνουν νερό με το χυμό ενός λεμονιού που δίνει βιταμίνη C και λειτουργεί ως αντισηπτικό. Καλύτερα είναι τα αποτελέσματα στον καθαρισμό των δοντιών όταν μασάμε το λεμόνι. 

• Από τα αμινοξέα το αμινοξύ λυσίνη είναι σημαντικό για την υγεία του στόματος. Βοηθάει στην επούλωση του έρπητα χειλιών. Επίσης ωφελεί στην επούλωση των πληγών από τις άφθες. Τροφές πλούσιες σε λυσίνη είναι το κρέας κυρίως το σκούρο κρέας του κοτόπουλου (κυρίως δηλαδή το μπούτι), το χοιρινό και ο τόνος. 
• Η πρόσληψη σε μέταλλα και κυρίως αυτά που συμμετέχουν ενεργά στην υγεία των δοντιών και των ούλων: 

1. Ασβέστιο Το ασβέστιο είναι γνωστό ότι βοηθάει όχι μόνο στο σχηματισμό των οστών αλλά και των δοντιών. Τροφές πλούσιες σε ασβέστιο είναι το γάλα και τα γαλακτοκομικά. Τα κίτρινα και σκληρά ή ημίσκληρα τυριά όπως παρμεζάνα και κασέρι περιέχουν μεγαλύτερα ποσοστά ασβεστίου. Για παράδειγμα η παρμεζάνα περιέχει 1220 mgr ασβεστίου/100 gr και το τυρί τύπου edam 740 mgr ασβεστίου/100 gr ενώ η φέτα 384 mgr ασβεστίου/100 gr. Άλλες τροφές είναι το σουσάμι, τα αμύγδαλα, ο μαϊντανός, οι σαρδέλες κ.α. Η συνήθεια μετά το γεύμα να τρώμε ως επιδόρπιο τυρί  λειτουργεί ως ασπίδα προστασίας για τα δόντια λόγω του ασβεστίου που περιέχει και επαναφέρει το pH του στόματος στα φυσιολογικά επίπεδα. Το ίδιο κάνει και ο φρέσκος μαϊντανός όταν τον μασάμε μεταξύ των γευμάτων. Παράγοντες που αυξάνουν την απορρόφηση του ασβεστίου είναι η βιταμίνη D, η βιταμίνη C, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο, το βόριο, ο χαλκός ενώ μειώνεται η απορρόφηση με την αυξημένη κατανάλωση φυτικών ινών, λιπαρών τροφών, οξαλικού οξέος. Η αυξημένη κατανάλωση αλκοολούχων ποτών, καφέ και αναψυκτικών αυξάνουν την απέκκριση του ασβεστίου. 
2. Φώσφορος Συμβάλλει όπως και το ασβέστιο, στην κατασκευή των δοντιών. Πηγές φωσφόρου είναι το άπαχο γάλα, τα τυριά, οι σαρδέλες, τα αυγά, το ψωμί, οι ξηροί καρποί κ.α.
3. Φθόριο  Το φθόριο όχι μόνο κάνει πιο ανθεκτική την αδαμαντίνη και το σμάλτο των δοντιών αλλά και μπορεί να επανορθώσει τη ζημιά στην αδαμαντίνη που έχουν ήδη προκαλέσει τα οξέα, αν αυτή βρίσκεται ακόμα στα αρχικά της στάδια. Δηλαδή και προλαμβάνει αλλά και αντιμετωπίζει την τερηδόνα. Τροφές πλούσιες σε φθόριο είναι τα φρούτα και κυρίως το αχλάδι και το μήλο καθώς και το σταφύλι, η σταφίδα και το ροδάκινο. Επίσης σε αφθονία το συναντάμε στα όσπρια κυρίως στη σόγια, στους ξηρούς καρπούς, ιδίως στα αμύγδαλα, στο αράπικο φιστίκι και στο φουντούκι. Επίσης στο μέλι, στο τσάι και στα θαλάσσια ψάρια που καταναλώνονται με τα κόκαλά τους (π.χ. σαρδέλες). Βοηθάει σημαντικά και η κατανάλωση φθοριωμένου νερού. 

• Η επαρκής πρόσληψη σε ιχνοστοιχεία και κυρίως σε αυτά που συμμετέχουν ενεργά στην υγεία των δοντιών και των ούλων:

1. Ψευδάργυρος Ο ψευδάργυρος δρα επουλωτικά στις πληγές του έρπητα στα χείλη και αυξάνει την απορρόφηση ασβεστίου από τα δόντια.  Πλούσια σε ψευδάργυρο είναι η ρέγγα, τα στρείδια, το ψητό μοσχάρι, το μοσχαρίσιο συκώτι, η γαλοπούλα.
2. Βανάδιο Το βανάδιο είναι επίσης απαραίτητο ιχνοστοιχείο για την ανάπτυξη των δοντιών. Όταν είναι σε επάρκεια προλαμβάνει την τερηδόνα. Σημαντικές ποσότητες βαναδίου έχει ο μαϊντανός, ο αστακός, ο άνηθος, τα μαρούλια, οι σαρδέλες, τα αγγούρια, τα μήλα κ.α. Έχει βρεθεί ότι τα μαγειρεμένα τρόφιμα περιέχουν περισσότερο βανάδιο επειδή μέρος αυτού προέρχεται από τα κράματα του ανοξείδωτου χάλυβα των μαγειρικών σκευών.
3. Μολυβδαίνιο Το μολυβδαίνιο είναι ιχνοστοιχείο το οποίο συμβάλλει και αυτό στην υγεία των δοντιών αφού προφυλάσσει από την τερηδόνα. Μεγάλες ποσότητες υπάρχουν στους σπόρους, όπως του σιταριού. Επίσης στο συκώτι, στα αυγά, στα φασόλια κ.α. 

• Η πρόσληψη φυτικών ινών καθημερινά βοηθάει στην αντιμετώπιση των προβλημάτων στα δόντια και στα ούλα.  Όταν καταναλώνουμε φυτικές ίνες αυξάνουμε την παραγωγή σάλιου το οποίο βοηθάει στην εξουδετέρωση των οξέων που παράγουν τερηδόνα. Τα λαχανικά είναι πλούσια σε φυτικές ίνες όπως και τα φρούτα με κύρια το αχλάδι και το μήλο. Τα δύο αυτά φρούτα βοηθούν με τις ίνες τους στον καθαρισμό των δοντιών γι αυτό και καταναλώνονται ευχάριστα μετά το γεύμα. Επίσης η κατανάλωση φυτικών ινών βοηθάει στην πρόληψη και αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας η οποία μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα κακοσμίας του στόματος. 
• Η κατανάλωση νερού βοηθάει σημαντικά στην υγεία των δοντιών και των ούλων. Επαναφέρει το pH του στόματος και το καθαρίζει από τα οξέα σαν πρώτη φάση πριν από το βούρτσισμα. 
• Προσοχή στην υπερκατανάλωση του καφέ, των αλκοολούχων ποτών καθώς και αποφυγή της βλαβερής συνήθειας του καπνίσματος. Στον καπνό του τσιγάρου υπάρχει το τοξικό στοιχείο κάδμιο που προκαλεί μετά το κιτρίνισμα των δοντιών.